Passiflora incarnata (Çarkıfelek otu) Bitkisi Nedir?

Passifloraceae familyasına ait olan Passiflora incarnata bitkisi Türkiye’de çarkıfelek otu, fırıldak çiçeği gibi isimlerle bilinir. Passiflora incarnata bitkisinin toprak üstü kısımları kullanılır [1].

Passiflora incarnata L. cinsi, Passifloraceae familyasına ait yaklaşık 520 çift çenekli bitki türünü içerir. Bu türlerin çoğunluğu Orta veya Güney Amerika'da bulunan asmalardır. Kuzey Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya'da nadiren görülür.

Passiflora incarnata Kullanım Alanları

Dünyanın farklı yerlerinde farklı amaçlarla kullanılan Passiflora incarnata, Avrupa'da uykusuzluk ve anksiyete tedavisi için geleneksel bitkisel ilaçlarda uzun süredir kullanılmaktadır. Türkiye'de dismenore, epilepsi, uykusuzluk, nevroz ve nevralji gibi rahatsızlıkların tedavisi için kullanılır. Amerika'da ishal, dismenore, nevralji, yanıklar, hemoroid ve uykusuzluğu tedavi etmek için kullanılır. Çeşitli etkilerinden faydalanılan Passiflora incarnata, Hindistan’da geleneksel tıpta morfin bağımlılığını tedavi etmek için kullanılır [2].

Geleneksel olarak Passiflora incarnata insomnia (uykusuzluk) tedavisinde kullanılır. Sedasyon etkisinden dolayı sakinleştirici olarak uzun yıllardır dünyanın her yerinde anksiyete tedavisinde kullanılmıştır. Sakinlik verir ve sinirleri yatıştırır. Sadece bedeni değil zihni de yatıştırıcı etkisi vardır. Depresyon, kaygı ve stres gibi zihinsel menopoz semptomlarında kullanıldığı gibi sırt ağrısı, gece terlemeleri, ciltte kaşıntı, osteoporoz ve sıcak basması gibi fiziksel menopoz semptomlarında da Passiflora incarnata’dan yararlanılır [3]. Passiflora incarnata bitkisinin yapraklarının metanollü ekstresinin antitüssif (öksürük giderci) etkili olduğu görülmüştür [4]. Çeşitli etkisinden faydalanılan bu mucizevi bitkinin astım tedavisinde de kullanıldığı bilinmektedir [5]. Ayrıca fareler üzerinde yapılan bir deneyde antienflamatuvar etkisi görülmüştür [6].

Passiflora incarnata Bitkisinin Kullanım Şekilleri

Bitkinin demleme (infüzyon) şeklinde çayı hazırlanabilir. Hazır bitkisel preparatları mono veya kombine olarak veya tentür, ekstresi hazırlanabilir.

Bitkinin çay hazırlanması şu şekildedir: 1 yemek kaşığı bitkisel drog üzerine 150 ml sıcak su dökülür ve yaklaşık 10 dakika bekletilir. Uyku öncesi rahatlama veya sinirlilik için günde birkaç kez ve uykudan 1 saat önce 3-4 bardak içilebilir [7].

Passiflora incarnata’nın Türkiye’de eczanelerde satılan preparatları şurup, tablet ve kapsül formundadır [8].

Passiflora incarnata Bitkisinin Yan Etkileri

Bitkisel ürünlerin tamamen güvenilir olacağını düşünmek yanlıştır. Örneğin Passiflora incarnata bitkisinde yer alan siyanojenik bileşenler hastalarda toksisite ve yan etkilere sebebiyet verebilir [9]. Passiflora incarnata kullanımı sonucu baş dönmesi, konfüzyon, sedasyon ve ataksi görülebileceği belirtilmiştir. Terapötik dozlarda şiddetli bulantı, kusma, uyku hali, uzamış QT ve sürekli olmayan ventriküler taşikardi atakları gibi toksik etkilere neden olmuştur. Passiflora incarnata ekstresi içeren preparatların kullanımı sonrası lezyonlar ve kutanöz vaskülit, ürtiker, aşırı duyarlılık reaksiyonları görüldüğü bildirilmiştir. Ancak FDA Passiflora çiçeği ekstresini insanlarda “GRAS” (genel olarak güvenli kabul edilen) olarak sınıflandırmıştır [10].

Zeynep KILINÇ

Sağlık Bilimleri Üniversitesi-Eczacılık Fakültesi Son Sınıf Öğrencisi tarafından yazılmıştır.

Kaynakça:

[1] Zeybek, U., & Haksel, M., 2011. “Türkiye’de ve Dünyada Önemli Tıbbi Bitkiler ve Kullanımları”, Argefar & Helvacızade Sağlık Yayınları-1, İzmir.

[2] Miroddi, M., Calapai, G., Navarra, M., Minciullo, P. L., & Gangemi, S., 2013. “Passiflora incarnata L.: Ethnopharmacology, Clinical Application, Safety and Evaluation of Clinical Trials”, Journal of Ethnopharmacology, 150(3), 791-804.

[3] Kim, M., Lim, H.S., Lee, H.H., & Kim, T.H., 2017. “Role Identification of Passiflora Incarnata Linnaeus: a Mini Review”, Journal of Menopausal Medicine, 23(3), 156-159.

[4] Dhawan, K., Sharma, A., 2002. “Antitussive Activity of Methanol Extract of Passiflora

incarnata Leaves”, Fitoterapia, 73(5):397-9

[5] Dhawan, K., Kumar, S.,Sharma, A., 2003. “Antiasthmatic Activity of Methanol Extract of

Leaves of Passiflora incarnata”, Phytother Res., 17(7):821-2.

[6] Demirezer, L., 2000. Tedavide Kullanılan Bitkiler ‘FFD Monografları’. Ankara; MN

Medikal & Nobel Tıp Kitap Sarayı

[7] Gruenwalt, J., 2000. PDR for Herbal Medicines, New Jersey; Medical Economics

Country

[8] Onbaşlı, D., Çelik, G. Y., Ceylan, A., & Azranur, D. A. L., “Türkiye’de Eczanelerde Bulunan Bitkisel İlaçlar”, ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 18-31.

[9] ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy) (2003).Monographs The Scientific Foundation For Herbal Medicinal Products, Second Edition, New York, USA

[10] Karadağlı, S.S., 2019. “Yaygın Olarak Kullanılan Sedatif Etkili Tıbbi Bitkiler ve İlaç Etkileşimleri”, FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, 44(3), 243-253.