Bağırsak mikrobiyotası, çok sayıda ve çeşitli bakteri türlerinden oluşan bir sistemdir. Mikrobiyota ve konak organizma arasındaki etkileşim, her ikisi için de farklı türlerde avantajlar sağlar.
Mikrobiyotanın olumlu etkiler taşıyan ana işlevleri şunlardır:
Bağırsak duvarının oluşumuna katılır,
Bazı enfeksiyonlara karşı ilk savunma görevini üstlenir,
Önemli fizyolojik işlevi olan metabolitlerin vücut için üretimini sağlar,
B ve K vitamini üretir,
Vücutta bulunan yabancı kimyasal maddelerin (ksenobiyotikler) yıkımında görev alır,
Mukozal bağışıklık sistemi ile etkileşimdedir.
Bağırsak mikrobiyatası başta beslenmeyi ve sindirimi etkilemektedir.
Stres, hastalıklar veya antibiyotik tedavisi; başta ishale ve iştah kaybına neden olmak üzere zararlı bakterilerin artmasına neden olabilir. Bu bakterilerin immünolojik, nörolojik ve endokrinolojik sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Yararlı bakterilerin büyümesinin arttırılması sorunların çözümlerinden biridir. Probiyotik alımının mikrobiyatanın düzenlenmesine yardımcı olduğu gözlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2001 yılında yaptığı tanıma göre “probiyotikler yeterli miktarda uygulandığında konakçıya sağlık açısından fayda sağlayan canlı mikroorganizmalar”dır. Probiyotik adı “yaşam için” anlamına gelen Yunanca “pro bios” kelimesinden gelmektedir. Günümüzde probiyotik tanımı, canlı sağlığını destekleyen ve gıda, yem ya da gıda katkı maddelerinde yer alan mikrobiyal preparatların tümüdür.
Probiyotikler bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olur, sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde, kadınlarda vajinal ve idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisinde yardımcı olarak kullanılmaktadır.
Probiyotiklerin insan sağlığı üzerine etkileri şunlardır;
Akut gastroenteritli (bağırsak enfeksiyonları) hastaların kullanımında ishal süresinde kısalma sağlamıştır.
Antibiyotik kullanımına bağlı ortaya çıkan ishal ve kusmada kullanıldığında bu yan etkilerde azalma olduğu gözlenmiştir.
Rahatsız bağırsak sendromu (İBS) hastalığında kullanıldığında ağrı ve diğer şikayetlerde azalma olduğu belirtilmiştir.
Helicobacter pylori pozitif hastalarda tedaviye ek olarak kullanıldığında tedavide başarı oranının arttığı tespit edilmiştir.
Doğal vajinal floranın korunmasına yardımcı olarak bakteriyel vajinozis oluşumunu ve boşaltım sisteminde mikroorganizmaların üremesini engellediği gözlenmiştir.
Kabızlıkta kullanımında dışkı sıklığındaki artışı sağladığı belirtilmiştir.
Ülseratif kolit tedavisinde yarar sağladığı belirlenmiştir.
İnflamatuvar bağırsak hastalıklarında kullanıldığında hastalık semptomlarının azaldığı, tedavinin etkinliğinin arttığı gözlenmiştir.
Ekzama gelişimi üzerine etkili olduğu bazı çalışmalarda belirtilmiştir.
Laktoz inteloransı belirtilerini azalttığı bulunmuştur.
Sindirim sistemi bozukluklarının tedavisinde probiyotiklerin günlük kullanımı, bu ajanların faydalı etkilerinin keşfedilmesiyle artmaktadır. Probiyotiklerin koruyucu ve tedavi edici kullanımları güvenli kabul edilse de başta bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ve ciddi hastalıkları olan kişilerde kullanımına dikkat edilmelidir.
Öykü Fehime ÖZEL
Sağlık Bilimleri Üniversitesi-Eczacılık Fakültesi Son Sınıf Öğrencisi tarafından yazılmıştır.
Kaynakça:
Aureli, P., Capurso, L., Castellazzi, A. M., Clerici, M., Giovannini, M., Morelli, L., Zuccotti, G. V. (2011). Probiotics and health: An evidence-based review. Pharmacological Research, 63(5), 366–376. doi:10.1016/j.phrs.2011.02.006 10.1016/j.phrs.2011.02.006
Uymaz B. (2010). “Probiyotikler ve Kullanım Alanları”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Sayı:1, s.95-104.
Yeşilova Y., Sula B., Yavuz E., Uçmak D. (2010). “Probiyotikler”. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, Sayı:21, s.49-56.
Soccol, C. R., de Souza Vandenberghe, L. P., Spier, M. R., Medeiros, A. P., Yamaguishi, C. T., De Dea Lindner, J., ... & Thomaz-Soccol, V. (2010). The potential of probiotics: a review. Food Technology and Biotechnology, 48(4), 413-434.
Özbek, B. (1993). Probiyotikler: Biyolojik Terapi Probiotics: Biological Therapy.
Hemaiswarya, S., Raja, R., Ravikumar, R., & Carvalho, I. S. (2013). Mechanism of action of probiotics. Brazilian archives of Biology and technology, 56(1), 113-119.