Gelişmekte olan ülkelerde beslenme yetersizliklerine bağlı vitamin eksiklikleri oldukça fazladır. B vitamini grubu eksikliği de son yıllarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Suda eriyen vitamin grubu olarak bilinen B vitamini; Tiamin (B1), riboflovin (B2), niasin (B3), pantotenik asit (B5), pridoksin (B6), biyotin (B7), kobalamin (B12) ve folik asit olmak üzere toplam 8 vitaminden oluşmaktadır.
Folik asit, B12 ve B6 kemik sağlığı için önemli mikro besin ögeleridir. Eksikliğinde; kemik mineral yoğunluğunun azalması, kemik dokunun değişmesi ve buna bağlı olarak kırık ve çatlak riski artmaktadır. Sağlıksız beslenme, genetik ya da kronik hastalıklar ve yaşlı bireylerde beslenmenin yetersiz oluşu kemik sağlığının bozulmasına ve kırık riskinin artmasına neden olmaktadır. B6 vitamini vücutta sentezlenmediği için diyetle alınması ya da takviye olarak alınması zorunludur.[1]
Kobalamin olarak da isimlendirilen kırmızı renkli B12 vitamini, insan organizması hücrelerince üretilemediği için dışarıdan alınması gerekir. Mikroorganizmalar tarafından sentezlenen Vitamin B12 hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. İnsan organizmasının önemli biyokimyasal tepkimelerde yardımcı molekül olarak kullanılmaktadır. B12 vitamini eksikliğinde; hematolojik (DNA sentez bozukluğuna bağlı megaloblastik anemi, makrositer anemi), nörolojik (dejenerasyona bağlı olarak kollarda ve bacaklarda simetrik olarak ortaya çıkan ataksi, kuvvet kaybı, hafiza kaybı), gastrointestinal (anoreksi, glossit) hastalıkların yanı sıra psikiyatrik semptomların da (depresyon, bipolar bozukluk, panik bozukluk, psikoz, fobiler ve demans) ortaya çıktığı bilinmektedir. [2]
Yaşlandıkça B 12 seviyesi azalmaktadır. B 12 Vitamini eksikliği 65 yaş üzeri hastalarda daha fazla görülmekte ve yaş ilerledikçe sıklığı artmaktadır. Yaşlılarda B 12 alımı yeterli olmadıkça nörolojik ve zihinsel bozukluklara neden olabilmektedir.[3] Kolayca tedavi edilebilen B12 eksikliği önemsenmelidir.
Gebelerde de B12 vitamini alımı fetüsün gelişimi için önemlidir. Gebelikte fetüsün sağlıklı gelişiminde rol oynadığı için gebelerin doktora danışarak vitamin takviyesiyle desteklenmesi gerekmektedir.[4]
Çocuklarda B12 vitamin eksikliği yenidoğan, süt çocukluğu döneminde katı vejeteryan olan annelerin ve pernisiyöz anemisi olan annelerin çocuklarında diğer bebek ve çocuklara göre daha sık görülmektedir.[5]
Çölyak hastaları B grubu vitaminlerinin yetersizliği sıklıkla görünen hastalık grubudur.[6] Çölyak hastalığı, genetik yatkın bireylerde diyetle gluten içeren tahılların tüketilmesi sonucu oluşan kronik bir otoimmün hastalığıdır. Çölyak hastalığında, emilim bozukluklarına bağlı Folik asit ve vitamin B12 eksikliği sık gelişir.[7]
Vejetaryen beslenme tarzı benimseyen kişilerde de B12 vitamini eksikliği ortaya çıkmaktadır.[8] Bu kişilerin B 12 vitamin takviyesi alması oluşabilecek hastalıkları önlemek açısından önemlidir.
Sonuç olarak; ülkemizde yetersiz beslenme, beslenme tarzından kaynaklanan farklılık, kişinin hastalık durumu, gebelik, çocukluk ve yaşlılık gibi durumlardan kaynaklanan B grubu vitaminlerinin eksikliği görülmektedir. B grubu vitaminlerinin yetersizliği sağlığı olumsuz yönde etkilediğinden dolayı B grubu vitamin değerlerinin düzenli kontrol edilmesi gerekir. Dengeli ve düzenli beslenme, besin ihtiyacının yeteri kadar karşılanması ve besin takviyesinin kullanılmasıyla önlenebilmektedir.
Hep İyi Hisset İçerik Ekibi tarafından hazırlanmıştır.
Kaynakça:
[1] Çelik, E. (2018). B Grubu Vitaminleri ve Kemik Sağlığı, İzmir Democracy Unıversıty Health Scıences Journal.
[2] Sezgin, Y. (2019). Vitamin B12 Yetersizliğine Yaklaşım, Konuralp Tıp Dergisi,113, pp: 482-488. Kar, F. Hacıoğlu, C. Küskü Kiraz, Z. Uslu, S. Kanbak, G. (2018). Eskişehir’deki Psikiyatrik Hastalarda Folat ve B12 Vitamin Seviyelerinin Değerlendirilmesi, Türk Yaşam Bilimleri Dergisi, 3, 1, pp: 210-213.
[3] Aslaner, H. (2018). Vitamin B12 Eksikliği ve Tedavisi, Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi,10, 6, pp:18-24.
[4] Aslaner, H. (2018). Vitamin B12 Eksikliği ve Tedavisi, Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi,10, 6, pp:18-24.
[5] Aslaner, H. (2018). Vitamin B12 Eksikliği ve Tedavisi, Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi,10, 6, pp:18-24.
[6] Çelik, E. (2018). B Grubu Vitaminleri ve Kemik Sağlığı, İzmir Democracy Unıversıty Health Scıences Journal.
[7] Comba, A. Demirbaş, F. Eren, E. Çaltepe, G. Kayadibi, H. Kalaycı, A.G. (2018). Çölyak Hastalarında Serum Homosistein Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Pamukkale Tıp Dergisi, 11, 3, pp: 215-222.
[8] Tuzcu, M.S. Benli, A.R. Kumbasar, A. (2018). B12 Vitamin Eksikliğinin Etiyolojisinin Araştırılması ve B12 Vitamin Düzeyi ile MCV, Homosistein, Folat Düzeyleri ve Tiroid Fonksiyon Testleri Arasındaki İlişkinin Saptanması, Bozok Tıp Dergisi, 8, 1, pp: 25-30.